2022 оны 4-р сарын 25-ны өдөр “ЭЕРЭГЭЭР НӨЛӨӨЛЬЕ” соён гэгээрүүлэх нөлөөллийн үйл ажиллагааг угтан 12а ангийн эцэг эхийн зөвлөлийн гишүүн Д.Наран-Тунгалаг Карьер Хөгжлийн төвийн захирал Цэдэндашийн Булганыг урьж “Мэргэжил сонголт ба ирээдүй” сэдвээр ахлах ангийн суралцагчдад хэрэгцээтэй, сонирхолтой лекц танилцууллаа.

      Ц.Булган нь физикийн багш мэргэжилтэй бөгөөд сүүлийн 10-аад жил Карьер Хөгжлийн төвийн захирлаар ажиллаж 9400 гаруй хүүхдэд мэргэжил сонголтын талаар зөвлөгөө өгсөн байна.

          Хүн амьдралдаа хамгийн чухал хоёр төрлийн сонголт хийдэг. Үүнд:

1. Ханийн сонголт. Энэхүү сонголтыг хамгийн багадаа 3-5 жил нөхөрлөж байж сонгоно.
2. Мэргэжлийн сонголт. Хүүхдүүд ирээдүйн мэргэжилтэйгээ үерхэхгүйгээр сонголт хийдэг. Мэргэжил бүр чамаас сонирхол шаарддаг. Хэр удаан үерхсэн бэ? гэдгээрээ оновчтой сонголт хийнэ. Удаан үерхэх тусам өөрийнхөө ур чадвар, авьяас, сонирхолоо мэдэх боломжтой.

Ирээдүйн мэргэжилдээ “Алдаатай сонголт” хийснээс ажилгүй болох, ядуурах, карьергүй болох гээд олон сөрөг үр дагавартай. Танай үеийнхэн буюу Z үеийнхэн мэргэжлийн алдаатай сонголт хийх эрхгүй. Өмнөх үеүүдтэй харьцуулахад та бүхэн маш их өрсөлдөгчтэй. Z үеийнхэн бол хүн төрөлхтний бий болгосон хамгийн хэцүү хүнд сорилтуудыг давах, шийдвэрлэх үеийнхэн юм.

Ирээдүйд бий болох эрсдэлээс өөрийгөө хамгаалахын тулд өөрийнхөө зан төлөв болон сонирхлыг зөв тодорхойлох хэрэгтэй. Олон улсад мэргэжил сонголтод хамгийн чухал шалгуур бол зан төлөв байдаг. Зан төлвөө сайн судалсан хүн ур чадвараа сайн мэддэг.  Иймээс мэргэжлээ зөв сонгохын тулд 1. Зан төлвөө тодорхойлох, 2. Ур чадвараа мэдэх, 3. Хүсэл сонирхолоо мэдэх, 4.Үнэт зүйлсээ тодорхойлох шаардлагатай.

            Мэргэжил сонгохдоо гаргадаг алдаанууд:

1. Мэргэжлээ судлахгүйгээр, яарч сонгох
2. Цалин өндөр, эрэлт ихтэй гэх мэт гадаад хүчин зүйлд тулгуурлах
3. Эцэг эх, багш, найз нөхдийн зөвлөснөөр сонгох
4. Сургуулиа эхлэж сонгох
5. ЭЕШ-ийн оноонд тулгуурлан сонгох
6. Урт удаан хугацаанд ажил, мэргэжлийн төлөвлөгөөгүй байх.

Нухацтай бодож шийдвэр гаргахгүй дургүй, сонирхолгүй мэргэжлээ сонговол 4-6 жил буюу 1,460-2,190 хоногийг боловсрол эзэмшихэд зарцуулж, цаашид тухайн мэргэжлээрээ ажиллавал дунджаар 40 жилийг дургүй, сонирхолгүй зүйлдээ зарцуулах магадлалтай. Энэ нь маш уйтгартай, бас амжилтгүй амьдралыг танд өгөх болно.

Мөн хөгжингүй орны иргэд мэргэжлээ хэрхэн сонгодог талаар, 2030 онд ямар ур чадварууд шаардлагатай байгаа, ажиллах хүчинд гарах өөрчлөлтүүд, ажил мэргэжлүүдийн өөрчлөлтүүдийн талаар мэдээлэл өгөв. Түүнчлэн мэргэжлийнхээ дагуу зорилго, мөрөөдлөө хэрхэн хөгжүүлэх талаар зөвлөгөө өглөө.

Ирээдүйд та бүхэнтэй робот өрсөлдөх болно. Тиймээс цаг хугацаа өнгөрөхийн хэрээр хувьсан өөрчлөгдөж буй дэлхий ертөнцтэй хөл нийлүүлж алхахын тулд мэргэжлээ зөв сонгон суралцах нь хамгаас чухал болохыг сануулав.

Эцэст нь “Амьдралын чинь ихэнх хугацааг чиний ажил үйлс эзлэх тул сэтгэл хангалуун байх зөв зам нь дуртай ажлаа хийх. Дуртай ажлаа олоогүй бол тасралтгүй хай. Бүү зогс. Түүнийгээ олсон эсэхийг зүрх сэтгэл чинь хэлээд өгнө” /Steve Jobs/ гэсэн сайхан үгээр суралцагчдад мэргэжлээ зөв сонгож, монгол орноо хөгжүүлэхийг уриаллаа.

Мэргэжил сонголтоо хийж буй ахлах ангийн суралцагчдын сэтгэлд нийцсэн үр дүнтэй сургалт боллоо. 

ШУТИС-ИЙН ХАРЬЯА ЕРӨНХИЙ БОЛОВСРОЛЫН

АХЛАХ СУРГУУЛИЙН ЗАХИРГАА